بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين، وبعد:
لەسوننەتی پیرۆزی پێغەمبەردا صلى الله عليه وسلم زۆر لە سیفاتی باوەڕداران باس كراوە، بە پشتیوانی خوای گەورە لێرەدا هەندێكیان باس دەكەین:
یەكەم: ئیماندار سیفەتی وەكو هەنگە:
عن عبدالله بن عمر (رضي الله عنهما) قال- قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم): (مَثَل المؤمن مَثَلُ النَحْلَةِ: إن أكَلَتْ أكَلَتْ طيباً، وإن وَضَعَتْ وَضَعَتْ طيباً وإن وَقَعَت على عودٍ لم تَكْسره) صحيح الجامع الصغير: 5722، 5846، وسلسلة الأحاديث الصحيحة: 2288
واتە: نمونەی ئیماندار وەكو هەنگە، كاتێ‌ شتی خوارد ئەوا شتی پاك دەخوات، وە ئەگەر شتیشی دانا ئەوا شتی پاك دادەنێت (مەبەست هەنگوینە)، وە كاتێكیش بەسەر دارێكەوە بنیشێتەوە دارەكە ناشكێنێ‌ و زیانی لێ‌ نادات.
لە ڕاستیدا ئەگەر بڕوانینە ژیانی مێشەهەنگ بۆمان ڕوون دەبێتەوە كە نمونە هێنانەوەی پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم كە ئیماندار وەكو هەنگ وایە زۆر جوانە و گونجاوە بۆ ئیماندار چونكە لە هەنگدا زۆر پەندو بەڵگە هەیە لەوانە:
1. هەنگ لە هەموو جۆرە خۆراكێك دەخوات هەروەك خوای گەورە فەرمانی پێ‌ داوە وەك دەفەرمێت:
[ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا] [النحل: 69].
واتە: لەبەرهەمی هەموو خۆراكێك بخۆ پاشان بە ملكەچی و زەلیلی¬یەوە ڕێگای خوا بگرە.
هەروەها بڕوانە فەرموودەكەی سەرەوە پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرمووی: (إن أكلت) ئەگەر بخوات واتای وایە بەهەوەسی خۆی ناخوات بەڵكو بە فەرمانی خوا دەخوات (كُلِی مِنْ كُلِّ الثمَرَاتِ) بە شیرین و تاڵەوە هەر خواردنێك بێت بە مەرجێك پاك بێت بۆ ئەوەی ببێتە شیفا بۆ هەموو شتێ‌، بەهەمان شێوە حاڵی ئیمانداریش بەو جۆرەیە شتێك ناخوات كە پاك نەبێت وە پاكیش ئەوەیە كە پەروەردگار ڕێگەی پێدابێ‌، نەك بەئارەزووی خۆی. هەروەها كارێكیش ناكات كە جوان و پاك نەبێت وە ڕازی بوونی خوای لەسەر نەبێت.
2. هەنگ لەناو سنگییەوە هەنگوین دێتە دەرەوە كە چارەسەرو شیفایە بە ویستی خوا بۆ خەڵكی بەگشتی نەك هەر بۆ توخمێك، ئیمانداریش بەهەمان شێوە نوری بڕوا لە دڵی-یەوە دێتە دەرێ‌ و دەگەشێتەوە وبەخشین دەبێت بۆ هەموو كەسێك. وە هەوڵ دەدات خەڵكی لە تاریكایی ڕزگار بكات بۆ ڕووناكی و ئاسوودەیی ژیان.
3. بێ‌ زەرەری وبێ‌ زیانی هەنگ ئەوەتا كاتێك كە بەسەر دارێكەوە دەنیشێتەوە لقەكانی ناشكێنێ‌ و زیانی لێ‌ ناداتئیمانداریش بەهەمان شێوە كەس ئازار نادات و خەڵكی لە دەست و زمانی سەلامەتن.
دووەم: ئیماندار وەكو دارخورما وایە:
(ئیبن عمر) رضي الله عنها دەفەرمێت: پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم بە هاوەڵەكانی فەرموو: (هەواڵی دارێكم بدەنێ‌ وەك ئیماندار بێت، خەڵكەكە بیریان لە درەختی دەشتەكی دەكردەوە (ئیبن عمر) دەفەرمێت: منیش لە دڵی خۆمدا ووتم ئەوە دارخورمایە – خەریك بوو بیڵێم- بەڵام قسە زانەكانی دانیشتنەكە بێ‌ دەنگ بوون، لەو كاتەدا پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرمووی دارخورمایە)( أخرجه مسلم بهذا اللفظ في صحيحه: 2811 ).
(ئیبن عمر) رضي الله عنه فەرموویەتی: كە پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرموویەتی:
(مثلُ المؤمن مَثَلُ النخلَة ما أخذت منها من شيء نفعك) صحيح الجامع الصغير: 5848، وسلسلة الأحاديث الصحيحة: 2285
واتە: ئیماندار وەك دار خورمایە هەرچی یەكت پێ‌ ببەخشێت سوودی بۆت هەیە.
لەڕاستیدا لەم یەك چوانەدا چەند نهێنی و زانیاری یەك هەیە كە زۆر بەسودن ئەگەر لێی ورد بینەوەو قسەی لەسەر بكەین ئەو زانیاریانەش ئەمانەن:
1. دار خورما ئەگەر ماددەیەك نەبێت ئاوی بدات بەزیندوویی نامێنێتەوە و وشك دەبێ‌ بەهەمان شێوە ئیمانیش ئەگەر خاوەنەكەی هەموو ساتێك پاراوی نەكاتەوە بە خوێندنەوەی قورئان و زانستی بەسوود و كرداری چاكە ئەوە بێگومان ئەو درەختی ئیمانە ووشك دەبێت، هەروەك أبو هورەیرە رضي الله عنه فەرموویەتی:
(إن الإیمان یخلق من القلب كما یخلق الثوب فجددوا إیمانكم)( حديث صحيح رواه الحاكم (4،1 ) .
واتە: ئیمان لە دڵدا دروست دەبێت و دەفەوتێ‌ چۆن كراس دروست دەكرێ‌ و دەفەوتێ‌ بۆیە ئیمانتان زوو تازە بكەنەوە.
2. جێگیر بوونی دارخورما لە زەویداو بە گران هەڵكەندنی، باوەڕداریش پێویستە وابێت، باوەڕەكەی لە دڵیدا جێگیر ببێ‌ و بە گران هەڵبكەندرێ‌.
3. تام و بۆن خۆشی و شرینی فرە سوودی بەرهەمی دارخورمایە، باوەڕداریش هەروایە قسەو گوفتارو ڕەوشتی جوانی زۆرە بۆ خۆی و خەڵكی تریش.
4. جوانی پۆشاك و جل و بەرگی درەختە كە بەهاوین و بەزستان، بەهەمان جۆر ئیمانداریش پۆشاكی تەقواو جوانی¬یەكەی لێ‌ نابڕێتەوە تاكو دەمرێ‌، خوای گەورە دەفەرمێت:
[وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ]. [الاعراف: 26].
. ئاسانی و سادەیی خواردنی بەرەكەی، وە ئاسانی سەركەوتن بەسەریدا، چونكە وەك پلیكانە قادرمەی هەیە بۆ سەركەوتن، باوەڕداریش فڕوفێڵی نی¬یە خەڵكی سوودی لێ‌ وەردەگرن و بەرهەمەكەی دەخۆن بەبێ‌ بەرامبەر.
6. بەنرخی و چاكی بەرەكەی- كە لە جیهاندا زۆر بەبەهایە، جۆری زۆرە- نەرمەكەی شیرین و خۆشەو میوەیە، ووشكەكەشی هەروایەو سركەو شیرینی و جۆرەها داو دەرمانی لێ‌ دروست دەكرێت، باوەڕداریش بەهەمان شێوە هەموو ژیانی سوودو قازانجە بۆ خەڵكی.
7. دار خورما بەئارامترین دارە، سەبارەت بەناڕحەتی¬یەكانی وەك (ڕەشەبا، بێ‌ ئاوی،...هتد)، بەهەمان شێوە ئیمانداریش ئارام گرە بەرامبەر بەو ناڕحەتییانەی ڕووبەڕووی دەبێتەوە.
8. دارخورما دارێكە هەموو شتێكی سوودمەندە، بەرهەمەكانی و لقەكانی كە بۆ خواردن و بازرگانی كردن پێیەوە بەسوودە، هەروەها لقەكانیشی بۆ دروست كردنی خانوو دروست كردنی حەسیر زۆر بەسوودە، هەموو شتێكی ئیمانداریش بەسوودە بۆ خەڵكی، هاوڕێیەتی كردنی، گوێ‌ لەقسە گرتنی، ئامۆژگاری¬یەكانی، ئەخلاق و ڕەوشتی، نەرم و نیانی و لەسەرخۆیی، زانست و زانیاری...هتد.
9.دارخورما تا تەمەنی درێژ تربێت زیاد بەپیت و بەرەكەت دەبێت، بەهەمان شێوە چەندێ‌ تەمەنی ئیماندار زیاتر درێژ بێت ئەوەندە زیاتر سوودمەندە بۆ موسڵمانان لە هەموو ڕووەكانەوە.
سێ‌¬یەم: ئیماندار وەكو داری بەردار وایە:
عن أبي هريرة رضي الله عنه قال- قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (مثل الؤمن كمثل الزرع لاتزال الريح تميله ولايزال المؤمن نصيبُهُ البلاء، وَمَثَلُ المنافق كمثل شجرة الارز لاتهتز حتى تستحصد) أخرجه البخاري في المرضى (5644)- باب كفارة المرضى
واتە: نمونەی ئیماندار وەكو زەرعات و ڕەز وایە هەرچەندە ڕەشەبا بیجوڵێنێ‌ بەملاو ئەولادا ناگۆڕێ‌ و كاریگەری نی¬یە، چونكە ڕەگەكەی بەهێزەو بەئاسانی هەڵناكەندرێ‌، هەروەها ئیمانداریش تووشی ناخۆشی و فیتنە دەبێت بەڵام هیچ كات كاریگەری دروست ناكات لەسەر ئیمان و بیروباوەڕی، بەڵام نموونەی مونافیق وەكو داری (ئەرز) وایە كاتێ‌ ڕەشەبا لێی ئەدات لە ڕەگ و ڕیشەوە هەڵی دەتەكێنێ‌.
لە ڕاستیدا واتای فەرموودەكە ئەوەیە كە فەرمانی خوای پێ‌ گەیشتووە و گوێڕایەڵی دەكات ئەگەر چاكەی تووش بوو پێی خۆشەو ئەگەر ناخۆشی تووش بوو ئەوە ئارام گرەو داوای پاداشت دەكات لە خوا، بەڵام بێ‌ باوەڕ خوا بەویستی ئەو بەسەری ناكاتەوە، بەڵكو لە دونیادا خۆشی ئەداتێ‌، بۆ ئەوەی لە قیامەتدا بێ‌ بەش بێت لە خۆشی قیامەت.
چوارەم: ئیماندار وەكو پارچەیەكی ئاڵتون وایە:
عن عبدالله بن عمر رضي الله عنهما قال- قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (مثل المؤمن مثل سبكةُ الذهب، إن نَفَخْتَ عليها احمرَّت، وإن وَزِنَت لم تنْقُص) صحيح الجامع الصغير: 5846
واتە: نموونەی ئیماندار وەكو پارچەیەكی ئاڵتون وایە، ئەگەر فووت لێ‌ كرد ئەوە سوور دەبێتەوە ئەگەر كێشاشت كێشی كەم ناكات.
نواندنی پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم بۆ ئیماندار بە ئاڵتون لەبەر چەند هۆیەكە لەوانە:
1. ئاڵتون لە كانزا شازەكانەو پلەیەكی بەرزی هەیەو لە كۆمەڵگادا نرخێكی بەهای هەیەو بەهۆی بریسكەو ڕەنگە جوانەكەیەوە سەرنجی خەڵكی بۆ لای خۆی ڕادەكێشێت، باوەڕداریش بەهەمان شێوەیە، پلەو پایەی خۆی هەیە لەناو خەڵكیدا ونرخی خۆی هەیەو زۆر بەڕێزو بەسەنگە.
2. ئاڵتون لەهەموو كانزاكان نەرم ترەو لە هەموویان خۆڕاگرترە بەرامبەر بە بارودۆخی ڕۆژانە، چونكە كاریگەر نابێت بە هۆكاری كەش و هەوا ژەنگ ناكات و ڕەنگی ناگۆڕێت، بەڵام جگە لە ئاڵتون هەموو كانزاكانی تر گۆرانكارییان بەسەردا دێت، ئیمانداریش لە كاتی ئاسایی و ئارامیدا نەرم و نیان و لە سەرخۆیە، بەڵام هەركاتێ‌ تووشی بارودۆخی ناخۆش و نالەبار بوو ئەوە زۆر بەهێزەو بەرگەی هەموو ناخۆشییەكان دەگرێت و بە هیچ شێوەیەك عەقیدەو بیرباوەڕو ڕێبازو بانگەوازو ئەخلاق و ڕەوشتی ناگۆڕێت هەرچەندە بارودۆخەكە نالەبارو خراپ بوو.
3. خستنە ناو ئاگرو تواندنەوەی ئاڵتون هیچ لە كێشەكەی كەم ناكات، بەڵكو جوانتر دەبێت و بە ئاگریش پیس لە پاك جیادەكرێتەوە، باوەڕداریش وایە كاتێ‌ تووشی بەڵاو ناڕحەتی¬یەك دەبێت زیاتر باوەڕی بەهێز دەبێت و كەم ناكات، بەڵكو بە پێچەوانەوە ئەو بەڵاو ناڕحەتییانە دەبنە هۆی جیاكردنەوەی كەسی ڕاست و كەسی درۆزن.
پێنجەم: ئیماندار وەكو پایە وایە:
عن أبي موسى قال- قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (المؤمن للمؤمن كالبنيان يشد بعضه بعضاً ثم شبَّك بين أصابعه)( أخرجه البخاري) .
واتە: ئیماندار بۆ برا ئیماندارەكەی وەكو پایە وایە یەكتری جێگیر و تەواو دەكەن، پاش ئەوە پەنجەكانی لێك ئاڵاندن بەیەكدا.
لە ڕاستیدا ئەم فەرموودەیە نموونەیەكە هانی ئیمانداران دەدات كە هاوكاری و پشتگیری یەكتر بكەن، پایەو دیواریش تەواو ڕێك و پێك نابێت و توندو تۆڵ نابێ‌ ئەگەر پارچەكانی پێكەوە نەلكێن و یەكتری نەگرن... چونكە ئەگەر بۆشی تیادا بێ‌ ئەوە دەڕوخێ‌ و ئەگەر پێكەوە گەیشتبێ‌ سوودی خۆی دەگەیەنێت.
ئیماندار بەتەنها كاروفەرمانی دونیای بۆ هەڵناسوڕێ‌ بەڵكو پێویستە براكەی یارمەتی و هاوكاری بكات، ئەگەرنا ئەوا شكست دێنێت و كارەكانی سەرناگرێ‌.
شەشەم: ئیماندار ئەوەی بۆ خۆی پێی خۆش بێ‌ بۆ براكەشی پێی خۆشە:
عن أنس عمر رضي الله عنه قال- قال رسول صلى الله عليه وسلم: (لايؤمن أحدكم حتى يحب لإخيه ما يحب لنفسه (من الخير))( رواه البخاري) .
واتە: باوەڕی هەریەكێك لە ئێوە تەواو نابێت تاكو چی بۆ خۆی پێی خۆشە لە خێر بۆ براكەی پێی خۆش بێت.
ئەو زیادەیەی كە لە فەرموودەكەدا هاتووە (من الخیر) زۆر گرنگە مانای تەواوی هەموو شتێ‌ دەگرێتەوە، چونكە ووشەی (الخیر) ووشەیەكی گشتییەو هەموو شتێك دەگرێتەوە لە عیبادەت و دەست كەوتنی دونیاو قیامەت و ئەو شتانەش كە بەرگری لێ‌¬كراوە، هەروەها ئەوەی بۆ خۆی پێی ناخۆشە پێویستە بۆ براكەشی پێی ناخۆش بێت، ئەمەش ئەگەر چی لە فەرموودەكەدا نەهاتووە بەڵام مانای فەرموودەكە ئەوە دەگەێنێت، چونكە خۆشویستنی شتێك حەز لێ‌ ¬نەكردنی دژەكەیەتی.
حەوتەم: ئیماندار بە شمشێرو زمانی خۆی جیهاد دەكات:
عن كعب بن مالك عمر رضي الله عنه قال- قال الرسول صلى الله عليه وسلم: (إن المؤمن يجاهد بسيفهِ ولسانه، والذي نفسي بيده لكأن ما ترمونهم به نضعُ النبل)( أخرجه أحمد بإسناد صحيح على شرط الشيخين، وصححه الألباني في: سلسلة الأحاديث الصحيحة: 1631، ومشكاة المصابيح: 4795).
واتە: ئیماندار بەشمشێرو بە زمانی جیهاد دەكات، سوێند بەو خوایەی كە گیانی منی بەدەستە جاری وا هەیە قسەكانتان بە ئەندازەی سەری ڕمەكانتان كاریگەرترە.
چونكە پێغەمبەری خودا صلى الله عليه وسلم زانیویەتی كە جیهاد لە پێناوی خوادا دەرگایەكە لە دەرگاكانی بەهەشت هەندێك جار ئەو جیهادە ناتوانرێت بە چەك بكرێت بەڵام دەتوانرێت بە قسە بكرێ‌ لەو كاتەدا قسەكە كاریگەری چەكەكەی دەبێت.
هەشتەم: ئیماندار خەڵكی متمانەی ماڵ و ناموسی پێ‌ دەبەن:
عن فضالة بن عبيد عمر رضي الله عنه قال- قال الرسول صلى الله عليه وسلم: ( المؤمن من أمنَهُ الناسُ على أموالهم وأنفسهم، والمهاجر من هَجَرَ الخطايا والذنوب)( أخرجه ابن ماجة وأحمد وابن حبان والحاكم والبزار، وصححه الألباني في: سلسلة الأحاديث الصحيحة: 549، وصحيح الجامع الصغير: 6658) .
واتە: ئیماندار ئەو كەسەیە كە خەڵكی متمانەی ماڵ و سامان و گیانیانی پێ‌ ببەن، وە كۆچ كەریش ئەو كەسەیە كە لە گوناهو تاوان كۆچ بكات ودەست هەڵبگرێت.
كەواتە ئیمانداری ڕاستەقینە كەسێكە كە خەڵكی لە خراپەكانی پارێزراو بن و زەرەریان پێ‌ ناگەیەنێ‌ بە خۆیان و ماڵ و سامانیان- ئایا چۆن پارێزراو نابن لە پیاوێك كە غەدرو درۆو و ستەم نەكات بە پیشە- ئەوەی بۆ خۆی بیەوێت پێی خۆش بێت بۆ خەڵكیش دەیەوێت و پێی خۆشە، چۆن پارێزراو نابن كە لە كۆمەڵگەیەكدا بژین كە باوەڕو هیدایەت و ڕووناكی و خۆشەویستی و پەیڕەوكردنی شەریعەتی خواو چاكە كردن تیایدا باڵا دەست بێت، وە بە پێچەوانەشەوە ڕوو دەدات كە كۆمەڵگەیەك حوكمێكی دەست كردی تیادا باڵا دەست بێت هەمیشە بێ‌ ئارامی و دڵە ڕاوكێ‌ و كوشتن و بڕین تیایدا باڵا دەست دەبێت و حوكم بەرقەرار نابێت.
نۆیەم: ئیماندار چاكەكانی خۆی بە دڵە كە خراپەشی كرد زوو پەشیمان دەبێتەوە:
عن أبي امامه عمر رضي الله عنه أن رجلاً قال يا رسول الله صلى الله عليه وسلم (ما الإيمان) قال: (إذا سرتك حسنتك، وساءتك سيئتك فأنت مؤمن)( رواه أحمد، وصححه الألباني في: سلسلة الأحاديث الصحيحة: 550، وصحيح الجامع الصغير: 600).
واتە: (أبی امامة) رضي الله عنه فەرمووی: كابرایەك هات پرسیاری لە پێغەمبەری خوا كرد صلى الله عليه وسلم ووتی ئیمان چی¬یە؟ پێغەمبەریش صلى الله عليه وسلم لە وەڵامدا فەرمووی: ئەگەر كاری چاكەت كردو پێی دڵخۆش بوویت، وە كاری خراپت كردو پێی دڵ تەنگ بوویت ئەوە تۆ ئیمانداریت.
ئەم سیفەتە تایبەتی ترین نیشانەی باوەڕە، چونكە ئیماندار هەمیشە دڵی بە ئیشەو لە كاردایە، كاتێ‌ كردەوەیەكی چاك و جوان ئەنجام دەدات دڵی پێی خۆشەو شادومانە، بەڵام كاتێ‌ تاوانێ‌ یان كردارێكی ناشیرین ئەنجام ئەدات ئەوە زۆر بێزارو بێ‌ تاقەت دەبێت ویەكسەر پەشیمان دەبێتەوەو تەوبە دەكات، چونكە تەوبەكردن و گەڕانەوە لەو تاوانەی نیشانەی بۆ تەواوی بڕوای ئەو كەسە، لەبەر ئەوەی بێ‌ بڕوا تاوانكردن بەلایەوە وەك باڵی مێشوولەیەك وایە.
دەیەم: ئیماندار خۆی سەرشۆڕ ناكات:
عن (حذيفه) عمر رضي الله عنه قال- قال الرسول صلى الله عليه وسلم: (لاينبغي لمؤمنٍ أن يذل نفسه، قالوا: وكيف يذلُ نفسه؟ قال: يتعرض من البلاء مالا يطيق)( رواه الترمذي، وصححه الألباني في: سلسلة الأحاديث الصحيحة: 613).
واتە: پێویست ناكات ئیماندار خۆی زەلیل و مل كەچ بكات، ووتیان چۆن خۆی مل كەچ دەكات؟ پێغەمبەریش صلى الله عليه وسلم فەرمووی: بەوە خۆی زەلیل دەكات كە خۆی لە كارێك دەدات بۆی ناكرێت لە قورسیدا ئەو كاتە تیا ئەچێ‌.
لەم فەرموودەیەدا ڕوونكردنەوەی ئەوەی تێدایە كە ئیماندار نابێ‌ خۆی تووشی ناڕحەتی بكات یان دەردێك بكات كە لە توانایدا نی¬یەو نەبێ‌، نموونەی ئەمەش ئەو گەلەیە كە داوای جیهادیان كرد دژی دوژمنێكی سەرسەختی توندووتیژ- لەگەڵ ئەوەشدا كە هۆكارو بناغەكانی جیهادیان لەدەست دابوو لە بواری جەستەیی و مەعنەویشەوە- تا وایان لێهات لە ڕووبەڕووبوونەوەدا خۆیان پێ‌ نەگیراو تیاچوون- دوایی پەشیمان بوونەوەكە سوودی نەبوو، بۆیە پێویستە پێش هەنگاو نان بۆ كارێكی گران بیر بكەیتەوەو بزانی لە توانادا هەیە ئەو كارە بكرێت یان نەكرێت دەبێت پرس و ڕا بەكەسانی شارەزاو دونیادیدەو خاوەن تەجروبە بكەیت ئەو كات پاش بەدەست هێنانی دڵنیایی بڕیار بدە.
یازدەهەم: ئیماندار بەبەڵا تاقی دەكرێتەوە بۆ سڕینەوەی گوناهەكانی:
عن أبي هريرة عمر رضي الله عنه قال- قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (لايزال البلاء بالمؤمن أو المؤمنة في نفسه وماله وولده حتى يلقى الله وما عليه من خطيئة)( أخرجه الترمذي ووافقه أحمد والذهبي وقال حسن صحيح، وحسنه الألباني في: مشكاة المصابيح: 1567) .
واتە: بەردەوام بەڵاو موسیبەت بەسەر ئیماندارانی پیاو ئافرەتدا دادەبەزێت بەڵاو موسیبەت بەسەر نەفس و ماڵ و منداڵیدا بەردەوامە تا ئەو كاتەی دەمرێ‌ و دەگاتە پەروەردگاری بەبێ‌ تاوان.
ئەم فەرموودانەو هاوماناكانی بەڵگەن لەسەر ئەوەی كە بەڵاو تاقی¬كردنەوە تەواوكاری سەرخستن و پشتگیری و بەرزی و ڕێزی خودایە، هەر لەبەر ئەمەشە كە ئەوانەی لە هەموو زیاتر دووچاری بەڵاو نەهامەتی و ناڕەحەتی و دەردەسەری بوون پێغەمبەران و دواتر ئەوانەی لێیانەوە نزیكن، چونكە مرۆڤی ئیماندار بەپێی بەهێزی و لاوازی ئیمانەكەی تاقی دەكرێتەوە، هەرچەندە بڕواكەی بەهێز بێت زیاتر بەڵاو موسیبەتی بەسەردا دێت تا كەمتریش بێت كەمتر، جا بەڕاستی پێویستە ئێمەی ئیماندار خۆمان بە ئەم ڕەوشتە جوانانەی ئیماندار بڕازێنینەوە بۆ ئەوەی لە دونیا قیامەتدا سەركەوتو سەرفراز بین، وە پێویستە لە كاتی ئیمان بەرزیماندا سوپاسی خوای گەورە بكەین وە لەكاتی ئیمان لاوازیدا خۆڕاگر بین و دوعای خێر بكەین و بڵێین:
(اللهم اجرني في مصيبتي واخلف لي خيراً منها)( صحيح الجامع الصغير: 5764).

سبحانك اللهم وبحمدك أشهد أن لاإله إلا أنت أستغفرك وأتوب إليك