( به‌رده‌وام بوون له‌سه‌ر ئايين)
وه‌رگێرانى : دايكى سوننه‌
الحمد لله وحده والصلاە والسلام علی عبده ورسوله نبینا محمد واله وصحبه.
بەردەوام بوون لەسەر ئایین ( الإستقامە )
چەند ئایەتێك سەبارەت بە بەردەوام بوون لە سەر ئایین:
خوای پەروەردگار فەرموویەتی
[فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ] [هود: 112]. وە خوای بڵند و پایە بەرز فەرموویەتی: [ إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ ] [ فصلت: 30 ـ 32]. وە فەرمویەتی: [ إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا جَزَاء بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ] [ الأحقاف: 13 ـ 14] .
واتای بەردەوام بوون لە سەر ئایین
( الاستقامە ):
پێناسەی بەردەوام بوون لەسەر ئایین: ئەوەیە كە مرۆڤـ جێگیر و بەردەوام بێت لەسەر شەریعەت و ئایینی خوای بێ‌ گەرد، و بڵند و باڵا دەست، بەو شێوەی كە خوای پەروەردگار فەرمانی پێكردووە، لە پێش هەموو ئەوەش ئەبێت ئەنجام دانی تەنها لەبەر ڕەزامەندی خوای پەروەردگار بێت .
لێكدانەوە و ڕاڤەی ئایەتەكان:
ئایەتی یەكەم: خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [ فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ ][ هود: 112]. دەبینین نووسەری ئەم پەڕتوكە(واتە پەڕتوكی: ( ریاض الصالحین: باب الاستقامە: 1 / 298 ـ 302 ) كە پێشەوا ( النووی ) ) چەند ئایەتێكی هێناوەتەوە لەم بارەیەو، یەكێك لەو ئایەتانە ئەوەیە كە خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ ] [هود: 112].

ووتاری ئەم ئایەتە لە بنەوادا ڕوو دەكاتە پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)، بەڵام هەموو ئەو ووتارانەی كە ڕوو دەكاتە پێغەمبەری خوا، ئوممەتەكەشی دەگرێتەوە، تەنها ئەوە نەبێت كە بەڵگەیەكی تایبەتكار هاتبێت لەسەر ئەوەی كە تایبەتە بە پێغەمبەرەوە (صلى الله عليه وسلم)، بەڵام ئەگەر بەڵگە نەبوو لەسەر تایبەتكردنی بەوەوە (صلى الله عليه وسلم)، ئەوا بۆ خۆی و ئوممەتەكەشی دەبێت .
لەو شتانەی كە بەڵگە هاتووە لەسەر تایبەتكردنیان بەوەوە (صلى الله عليه وسلم)، خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ وَوَضَعْنَا عَنكَ وِزْرَكَ الَّذِي أَنقَضَ ظَهْرَكَ ][ الشرح: 1 ـ 3] . ئەمە تایبەتە بە پێغەمبەری خواوە (صلى الله عليه وسلم، هەر وەكو ئەو ئایەتەی كە تێدا فەرموویەتی: [وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ] [ الحجر: 87 ] . وە ئەگەر بەڵگە نەبوو لەسەر ئەوەی كە تایبەتمەندە، ئەوا بۆ خۆی و ئوممەتەكەشی دەبێت، وە لە سەر ئەم بنەوایە خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ] [سورة هود: 112]. كە گشتی¬یە بۆ خۆی وئوممەتەكەی.
پێویستە لەسەر هەموو تاكە كەسێك بەردەوام بێت لە سەر ئایینەكەی بەو شێوەیەی كە فەرمانی پێكراوە، بە شێوەیەك هیچ گۆڕانكاریەك لە ئایینی خوادا نەكات، واتە نە هیچ زیادەیەك ی بخاتە سەر نەش لێ‌¬ی كەم بكاتەوە، هەر بۆ ئەمەیە خوای پەروەردگار لە ئایەتێكی تردا فەرموویەتی:
[ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ ] [ الشورى: 15]. واتە: بەردەوام بە لەسەر ئایینەكەت، و شوێنی هەوا، و ئارەزووی ئەوان مەكەوە .
ئایەتی دووەم: خوای پەروەردگار فەرموویەتی:
[ إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ ] [ فصلت: 30 ـ 32 ].
[ رَبُّنَا اللَّهُ ] پەروەردگارمان (الله) یە، و هەر ئەویشە دروستكار و خاوەن و بەڕێوبەری كارەكانمان، وە ئێمەش لە بەرامبەر ئەوە هەموو كردارەكانما تەنها بۆ ئەو ئەنجام دەدەین .
[ ثُمَّ اسْتَقَامُوا] ]: پاشان بەردەوام بوون لە سەری، واتە: لە سەر ئەو ووتەیەیان كە ووتوویانە: (الله) پەروەردگارمانە، كەوا بوو پەیڕەوی شەریعەتەكەی خوا دەكەن.
ئەو كەسانەی كە ئەم دوو سیفەتەیان تێدا بێت، بەم شێوەیە پاداشت دەدرێنەوە: [تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ]، واتە: فریشتە لە دوای فریشتە، و پێیان دەڵێن: [ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا]، واتە: فریشتەكان دائەبەزنە سەریان بە فرمانی پەروەردگار لە هەموو شوێنێك كە شوێنی ترسانە، بە تایبەت لە كات، و ساتی سەرەمەرگدا، و پێیان دەڵێن:
[ أَلَّا تَخَافُوا ولا تَحْزَنُوا]،
واتە: مەترسن لەوەی كە دێتە ڕێتان، و خەم مەخۆن و بێتاقەتیش مەبن لەوەی كە كردووتانە، و ڕۆشتوون .
وە پێیان دەڵێن: [ ۆأَبْشِرُوا بِالْجَنَّەِ الَّتِی كُنتُمْ تُوعَدُونَ ]،
واتە: موژدەتان لێ‌ بێت بەو بەهەشتەی كە پێشتر پەیمانتان پێدرا بوو، وە موژدەش بریتی¬یە: لە پێڕاگەیاندنی هەواڵی ئەو شتانەی كە دڵخۆشكارن، وە بێگومان مرۆڤیش دڵخۆشە بەوەی كە ئەهلی بەهەشت بێت، داواكارم لە خوای میهرەبان من و ئێوەش لەوانە بگێڕێت .
وە بۆچی ئەم موژدەیەیان پێ‌ دەدرێت: [ ۆأَبْشِرُوا بِالْجَنَّەِ الَّتِی كُنتُمْ تُوعَدُونَ ]؟ چونكە هەموو كەسێك كە دەڵێت پەروەردگار ( الله) مە، و بەردەوامیشە لە سەر ئایینی خوا، ئەوا لە ئەهلی بەهەشت دەبێت، بۆیە ئەم موژدەیەیان پێ‌ دەدرێت .
هەروەها پێشیان دەووترێت :[نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ]، كەوا فریشتەكان پاڵپشتن بۆ ئەوانەی كە دەڵێن: پەروەردگار ( الله) مانە، و پاشان بەردەوامن لە سەری، لە ژیانی دونیادا وایان لێ‌ دەكەن كە ڕاستیەكان بپێكن، و یارمەتی دەریشیان دەبن، هەروەها فریشتەكان لە دوا ڕۆژیشدا پێیان دەگەن، لە ڕۆژی زیندوو بوونەوە، و لێپرسینەوە پێیان دەڵێن: [هَذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ ]
[ الأنبياء: 103] وە موژدەی ئەوەشیان پێ‌ دەدەن بە چاكە لە كاتی ترس و تەنگ و چەڵەمەدا .
وە خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ]، [ وَلَكُمْ فِيهَا]، واتە: لە دواڕۆژدا، [ مَا تَشْتَهِی أَنفُسُكُمْ]، وە ئەمەش لە خۆشگوزەرانی بەهەشتدایە، چونكە بەهەشت هەرچی دەروون حەزی لێ‌ هەبێت، و داواكاری بێت، و چاو چێژیش لێ‌ وەرگرێت تێیدایە .
[ ۆڵكُمْ فِیهَا مَا تَدَّعُونَ ]،
واتە: ئەوەی كە داوای دەكەن لە بەهەشتدا هەیە، بەڵكو سەرەڕای ئەوش: [ لَهُم مَّا يَشَاؤُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ] [ ق: 35] لەوەش زیاتریان بۆ هەیە تێیدا كە داوای دەكەن، و ئاواتی دەخوازن .
ئەو هەموو پاداشتەش [ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ ]، واتە: بەڕاستی بەهەشت خواردن پێدان، و مێواندارێتیەكە بۆیان لە لایەن خوای پەروەردگاری لێبووردە، و بە بەزەییەوە .
[ غَفُورٍ ]، واتە: لە تاوانەكانیان خۆش دەبێت، و بە بەزەیشە بۆیان، و پلەشیان بەرز دەكاتەوە .
ئەمەیە پاداشتی ئەوانەی كە دەڵێن كە (الله ) پەروەردگارمانە، پاشان بەردەوام دەبن لە سەر ئایینەكەیان .
لەمەشدا بەڵگە بەرچاو دەكەوێت لە سەر گرنگی دان بە بەردەوامی بوون لە سەر ئایینەكەی خوای گەورە، بەوەی كە مرۆڤـ جێگیر بێت، و زیاد و كەم گۆڕانكاری نەكات لە ئایینەكەیدا، بەڵام ئەگەر كەسێك زیاد ڕەویكرد، یان كەمتەرخەمی كرد، یان گۆڕانكاری كرد، ئەوا ڕاست و بەردەوام نەبووە لەسەر یاساكەی خوا، بەردەوامیش پێویست بەوە دەكات مرۆڤـ لە هەموو شتێكدا میانڕەو بێت .
ئەو فەرموودانەی كە لەم بارەیەوە هاتوون:
فەرموودەی یەكەم: " عن أبی عمرو وقیل عن أبی عمرە سُفْێان بن عبد الله (رضي الله عنه) قال: قلت: یا رسول الله قل لی فی الإسلام قولا لا أسأل عنه أحدا غیرك . قال: قل ێ‌منت بالله پم استقم " ( رواه مسلم، برقم: 38 ) .
لێكدانەوەی فەرموودەكە: ووتەی:
" قل لی فی الإسلام قولا لا أسأل عنه أحدا غیرك "، واتە: ووتەیەكم پێ‌ بڵی ئەوەندە ڕوون و یەك لا بێت پێویست نەكات، پرسیاری لە كەسی تر بكەم دوای تۆ، پێغەمبەری خواش (صلى الله عليه وسلم) پێى فەرموو:
" قل آمنت بالله ثم استقم " .
وە ووتەی " قل ێ‌منت "، لێرەدا مەبەستی تەنها ووتەی زمان نی¬یە، چونكە بە ڕاستی لە ناو خەڵكیدا كەسانێكی وا هەن كە دەڵێن: باوەڕمان بە خوا، و بە ڕۆژی دوایی هەیە، سەرەڕای ئەوەش بێ‌ باوەڕن بە خوای پەروەردگار و بە ڕۆژی دواییش .
بەڵام مەبەست لێرەدا ووتەی دڵە، و هەروەها زمانیش .
واتە: بە زمان بیڵێ‌ پاش ئەوەی كە لە دڵیدا جێگیر بوو بێت، لەگەڵا بوونی بیروباوەڕێكی تەواو، و پتەو كە هیچ گومانێكی تێدا نەبێت، لەبەر ئەوەی باوەڕ بوون تەنها بە دڵا بەس نییە، و تەنهاش بە زمان بەس نییە، بەڵكو پێویستە باوەڕەكە بە هەردووكیان بێت .
بۆ ئەمە بوو دەبینین پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) لە كاتی بانگەشە كردنیدا بۆ ئیسلام، بە خەڵكی دەفەرموو: " یا أیها الناس قولوا: لا إله إلا الله تفلحوا " (قال العلامة الألباني في (دفاع عن الحديث النبوي : ص22) : (( هذا الحديث قد أخرجه الإمام أحمد في (المسند) (3/492 و4/63 و341 و5/376) والبيهقي بأسانيد عن غير واحد من الصحابة وأحدهما عند ابن إسحاق في (السيرة) (2/64 - 65) بنحوه وأحد إسنادي أحمد صحيح وأخرجه البيهقي أيضا كما في (البداية) (3/139) وطرفه الأول له شاهد في (المستدرك) (2/624) من حديث جابر مطولا وصححه ووافقه الذهبي )) .)، واتە: ئەی خەڵكینە بڵێن: (لا إله إلا الله) ـ واتە: هیچ پەرستراوێك نییە شایستەی پەرستن بێت جگە لە ( الله ) نەبێت ـ بەو كارەتان سەرفراز دەبن، پێغەمبەری خوا پێ‌ی فەرموون: " قولوا"، واتە: بە زمانتان بیڵێن، هەروەكو چۆن پێویستە، و دەبێت دڵیش هاودەنگ بێت لە گەڵا ئەو ووتنەدا .
وە كە فەرموویەتی: " ێ‌منت بالله "، باوەڕ بوون بە بوونی خوا دەگرێتەوە، و بە پەروەردگارێتی، و ناووسیفەتەكانی، و حوكمەكانی، و بە هەواڵا وە بە هەموو ئەوانەی كە لە لای خواوە دێت، ئەگەر باوەڕت هەبوو بە هەموو ئەمانە، ئەوا بەردەوام بە لەسەر ئایینی خوا، و لێ‌¬ی لا مەدە، نە بە لای ڕاست، و نە بەلای چەپدا، نە زیاد و نە كەمی بكەوە .
وە بەردەوامیش بە لەسەر شایەتی دان بەوەی كە هیچ پەرستراوێك نی¬یە شایستەی پەرستن بێت جگە لە ( الله) نەبێت، و محمدیش (صلى الله عليه وسلم) نێرراوی خوایە، ئەوەش بە ئەنجامدانی تەنها لەبەر ڕەزامەندی خوای پەروەردگار، و شوێنكەوتنت بۆ پێغەمبەرەكەی (صلى الله عليه وسلم)، كەوا بوو بەردەوام بە لە سەر نوێژكردن، و زەكات دان، و ڕۆژوو گرتن، و حەجكردن، وە لە سەر هەموو فەرمان پێكراوەكانی شەرع .
وە كە فەرموویەتی: " قل آمنت بالله پم "، بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە بەردەوامی بوون نابێت ئیللا پاش باوەڕ پێبوون نەبێت، وە لە مەرجەكانی كردەوە چاكەكانە، بەو واتایەی: لە مەرجی تەواوی وەرگرتنێتی كە دەبێت دابمەزرێت لەسەر باوەڕ .
ئەگەر مرۆڤـ كردەوە ڕوخساریەكان بكات بەڵام لە دڵەوە كاول بوو بێت، وە لە گومان و دڵە ڕاوكێدا بێت، یان لە ئینكار كردن، و بەدرۆ زانیندا بێت، ئەوا هیچ سوودێكی نییە بۆی، هەر بۆ ئەمەشە زانایان ـ ڕەحمەتی خوایان لێ‌ بێت ـ یەك دەنگ، و كۆڕان لەسەر ئەوەی لە مەرج و تەواوی پەرستشەكان، و وەرگرتنی ئەوەیە كە مرۆڤـ باوەڕی هەبێت بە خوای پەروەردگار، واتە: دان بنێت بە بوونی خوا، وە بە هەموو ئەوانەش كە لە لای ئەوەوە هاتوون .
هەروەها ئەم سوودانەش لەم فەرموودەیەوە وەردەگیرێت: پێویستە لە سەر مرۆڤـ ئەگەر هەستا بە كردەوەیەك دەبێت بزانێت كە ئەو كردەوەیەی تەنها لەبەر خوای پەروەردگار ئەنجام داوە، ئەوەش كە توانای ئەنجامدانی ئەو كردارەی پێ‌ بەخشیوە هەر ( الله ) یە، و بە پێ‌ی شەرعەكەی ئەویش ئەنجامی دەدات، وە بەردەوام نابێت لەسەر ئایینی خوا ئیللا پاش باوەڕبوون نەبێت، بە خوا.
بەوەش وا هەست دەكات كە تەنها لە بەر خاتری خوایە، و بە یارمەتی خوا ئەنجامی داوە، و لەبەر ئەویشە كە شوێنی شەرعەكەی دەكەوێت، وە ئەمەش سوود وەرگرتنە لەم ئایەتە: [ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ ] [ الفاتحة: 5 ـ 6] . كەوابوو یەكەمیان پێهەستانیەتی بۆ خوا، و دووەمیشیان شوێنكەوتنی شەریعەتەكەی خوایە . بۆیە لێرەدا دەڵێین: مەبەست بە ( الصراط المستقیم ) ڕێگەی ڕاست لە ئایەتەكەدا شەریعەتەكەی خوایە كە دەمانگەیەنێت، بە خۆی، هەر ئەویشە سەرخەر بۆ ڕەوایی.
فەرموودەی دووەم: وە لە (أبو هریرە) ەوە، دەگێڕنەوە كە فەرموویەتی: پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) فەرموویەتی: " قاربوا وسددوا واعلموا أنه لن ينجو أحد منكم بعمله " قالوا: ولا أنت يا رسول الله ؟ قال: " ولا أنا إلا أن يتغمدني الله برحمة منه وفضل " ( صحيح البخاري، برقم: 5673، ومسلم، برقم: 2816 ) .
پێشەوا (النووی) فەرموویەتی: مەبەست بە (المقاربە) ئەوەیە كە نە زیادڕەوی بكرێت تێیدا، نەش لێ‌ی كەم بكرێتەوە، وە (السداد) بەردەوام بوون، وپێكاندنە، وە (یتغمدنی) بمگرێتەوە، و بمپۆشی .
زانایانیش فەرموویانە: واتای بەردەوام بوون لەسەر ئایین (الاستقامە): پەیوەست بوونە بە گوێڕایەڵی كردنی خوای گەورەوە، وە فەرموویانە: ئەم فەرموودەیە لە ووتە كورت و پڕ ماناكانی پێغەمبەری خوایە (صلى الله عليه وسلم) (جوامع الكلم )، وە ڕێك خەری هەموو كارەكانە، و خوای پەروەردگاریش پشتیوانە .
لێكدانەوەی فەرموودەكە: ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە بەردەوام بوون بە پێ‌ی توانایە، ئەوەش لەوەوە دەردەكەوێت كە پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم)فەرموویەتی: " قاربوا وسدِّدوا "، واتە: نزك بنەوە لەوەی كە فرمانم پێ‌ كردوون، وسوریش بن لە سەر ئەوەی كە نزیكبنەوە لێ‌ی بە پێ‌ی تواناتان .
وە كە فەرموویەتی: " سدِّدوا "، واتە: هەوڵی نزیك بوونەوە بدەن لە پێكاندن، واتە: سوربن لەسەر ئەوەی كە كردەوەكانتان ڕەوا بپێكن بە پێ‌ی توانای خۆتان .
وە مرۆڤیش هەرچەندە تەقوا، و لە خوا ترسانی هەبێت، ئەوا قابیلە بۆ هەڵە كردن، هەروەكو چۆن هاتووە لەم فەرموودەیەدا كە پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) فەرموویەتی: " كل بني آدم خطاء وخير الخطائين التوابون " ( حسنه العلامة الألباني في: صحيح الجامع الصغير، برقم: 4515 ) . . یان ئەو فەرموودەیەی كە فەرموویەتی " لو لم تذنبوا، لذهب الله بكم، ثمَّ لجاء بقوم يذنبون، فيستغفرون الله فيغفر لهم " ( رواه مسلم في صحيحه، من حديث أبي هريرة، برقم: 4936 ) ،كەوا بوو مرۆڤـ فەرمان پێكراوە كە نزیك بێتەوە، و پێكەری ڕەوایی بێت بە پێ‌ی توانای خۆی .
پاشان فەرمووی: " واعلموا أنه لن ينجو أحد منكم بعمله "(صحيح الجامع الصغير: 4297). واتە: ئەوەش بزانن كە هیچ یەكێك لە ئێوە ڕزگاری نابێت لە ئاگری دۆزەخ، بە كردەوەی خۆی، وە ئەمەش لەبەر ئەوەیە كردەوە ناگات بەوەی كە پێویستە ئەنجام بدرێت بۆ خوای پەروەردگار لە سوپاس و ستایش كردنی، وە ئەوەش كە پێویستە لەسەر بەندەكانی لە مافەكان، بەڵا م خوای گەورە بەزەیی خۆی دەڕێژێت بە سەر بەندەكەیدا، و لێ‌ی خۆش دەبێت .
كاتێك پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) ئەمەی فەرموو، پێیان ووت: " ولا أنت یا رسول الله " ؟! تەنانەت تۆش ئەی پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) ؟ ئەویش لە وەڵامدا فەرمووی: " ولا أنا إلا أن یتغمدنی الله برحمە منه وفچل " تەنانەت منیش، ئیللا ئەوە نەبێت كە خوای گەورە بەزەیی خۆی بڕێژێت بە سەرمدا، ئەمەش بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە مرۆڤـ هەرچەندە بگات بە پلە و پایە، و فەرمان ڕەواش بێت، ئەوا ڕزگاری نابێت بە كردەوەی خۆی، تەنانەت پێغەمبەری خواش (صلى الله عليه وسلم)، ئیللا ئەوە نەبێت كە خوای گەورە نیعمەتی خۆی ڕشاندووە بە سەریدا، بەوەی كە لە تاوانی ڕابردوو، و داهاتووشی خۆش بووە، ئەگەر نا بە كردەوەی خۆی ڕزگاری نەدەبوو .
ئەگەر یەكێك بڵێت: لە قورئانی پیرۆز و سوننەتیشدا چەندەها بەڵگە هەن، بەڵگەن لەسەر ئەوەی كە كردەوەی چاكە ڕزگارت دەكات لە ئاگری دۆزەخ، و دەتخاتە بەهەشتەوە، لەوانەش ئەو ئایەتەی كە خوای پەروەردگار فەرموویەتی: [ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ]
[ النحل: 97 ] ،
جا چۆن ئەم ئایەتە، و فەرموودەكەی كە لە پێش دا هێناومانەتەوە، لەگەڵا یەكدا كۆ بكەینەوە؟!!
وەڵامیش بۆ ئەمە ئەوەیە كە بووترێت: ئەوەی كە لە فەرموودەكەدا نەفی كراوە ئەوەیە كە كەس ئەوندە كردار ناكات بەرامبەر بێت لەگەڵا پاداشتەكەدا ( كە بەهەشتە )، وە ئەوەی كە لە ئایەتەكە جێگیر كراوە ئەوەیە كە كردارەكان هۆكارن بۆ ڕۆشتنە بەهەشتەوە نەك بەرامبەر بن بە پاداشتەكە .
كەوا بوو كردەوەی چاك بێگومان هۆكارە بۆ ڕۆشتنە بەهەشتەوە، ڕزگار كاریشە لە ڕۆشتنە ئاگری دۆزەخەوە، بەڵام كردەوەكان بەرامبەر نین لەگەڵا ئەو پاداشتەدا، وە تەنها ئەوەش مرۆڤـ ناباتە بەهەشتەوە، بەڵكو چاكەو بەزەیی خوای گەورەیە دوو هۆكارن بۆ ڕۆشتنە بەهەشت، و ڕزگار بوون لە ئاگری دۆزەخ.
وە لەم فەرموودەشدا چەندەها سوود هەن لەوانە: یەكەم: مرۆڤـ بوغرا نەبێت، و خۆی لێ‌ نەگۆڕێت، بە كردەوەكانی هەرچۆنێك بێت كردەوەكان زۆر كەمترن بەرامبەر بە هەموو ئەو مافانەی خوای پەروەردگار بە سەرتەوە .
دووەم: وە هەروەها ئەم سوودەشی تێدایە كە پێویستە لە سەر مرۆڤـ زۆر زیكر و یادی خوا بكا، و بە بەردەوامی داوا بكات لە خوای پەروەردگار كە بەزەیی خۆی بڕێژێت بە سەریدا .
وە بە بەردەوامی بڵێت: (( اللهم تغمدنی برحمة منك وفضل )) .
لەبەر ئەوەی كردەوەكانت لەبەر ڕازی بوونی خوا نابێت، ئیللا بە بەزیی خوا نەبێت .
سێ‌یەم: وە ئەوەشی تێدایە كە بەڵگەیە لەسەر سووڕبوونی هاوەڵان (رضي الله عنهم) لەسەر زانستی شەرعی، وە هەر بۆ ئەمەشە كە داوای ڕوونكردنەوەیان كردووە، كە ئایا ئەم ووتە گشتی¬یە ئەویش دەگرێتەوە، یان نە؟ ئەویش (صلى الله عليه وسلم) ئەوەی بۆ ڕوونكردنەوە كە ئەویش دەگرێتەوە .
وە هەر كەسێك تێبفكرێت لە حاڵا و باری هاوەڵان دەزانێت كە لە هەموو خەڵك زیاتر سووڕتر بوونە لەسەر زانستی شەرعی، وە وازیان نەدەهێنا لەو شتانەی كە پێویستیان پێدەبوو لە بوارەكانی ئایین و دونیاشدا، ئیللا هەوڵی بە دەستهێنانیان دەدا، خوای پەروەردگاریش سەرخەر، و پشت و پەنایە .
وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
ئەم وەرگێڕانە: (ریاض الصالحین) ی پێشەوا ( النووی)ە، بە لێكدانەوەی

(العلامة الشيخ: محمد بن صالح العثيمين، المجلد الأول / باب الاستقامة: ص 298 ـ ص 302) .