ژمارەی بینین:

شوێنەواری ئەو زانیاری و ڕێنمونیانەی كە پێغەمبەری خوا محمد (صلى الله عليه وسلم) هێناوێتی لە جۆری خەڵكی

نوسەر:(الشيخ ربيع بن هادي المدخلي)/ وەرگێڕانى:يحيى ستار شيخانى
بەروار:٢٠١٢/٠٨/١٧

عَن أَبِي مُوسَى الأشعري - رضي الله عنه- عَن النَّبِيِّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
« مَثَلُ مَا بَعَثَنِي الله مِن الهُدَى وَالْعِلْمِ ،كَمَثَلِ الْغَيْثِ الْكَثِيرِ أَصَابَ أَرْضًا؛ فَكَانَ مِنْهَا نَقِيَّةٌ قَبِلَت المَاءَ فَأَنْبَتَت الْكَلَأَ وَالْعُشْبَ الْكَثِيرَ.
وَكَانَتْ مِنْهَا أَجَادِبُ أَمْسَكَت المَاءَ فَنَفَعَ الله بِهَا النَّاسَ فَشَرِبُوا وَسَقَوْا وَزَرَعُوا.
وَأَصَابَ مِنْهَا طَائِفَةً أُخْرَى إِنَّمَا هِيَ قِيعَانٌ لَا تُمْسِكُ مَاءً وَلَا تُنْبِتُ كَلَأً؛ فَذَلِكَ مَثَلُ مَن فَقُهَ فِي دِينِ الله وَنَفَعَهُ مَا بَعَثَنِي الله بِهِ فَعَلِمَ وَعَلَّمَ, وَمَثَلُ مَن لَمْ يَرْفَعْ بِذَلِكَ رَأْسًا وَلَمْ يَقْبَلْ هُدَى الله الَّذِي أُرْسِلْتُ بِهِ»
( رواه البخاري( كتاب العلم : 20 باب فضل من علم وعلم حديث (79).) مسلم( كتاب الفضائل : حديث رقم (15) ، (2282).) وأحمد( (4/399).) ).

واتە: ئەبو (موسا)ی ئەشعەری (ڕەزای خوای لێ بێت) دەیگێرێتەوە, كە پێغەمبەری خوا (صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ) فەرمویەتی: وێنەی ئەوەی منی پێ ڕەوانە كراوم لە ڕێنمونی و زانستدا وەك نموونەی:
1- بارانێكی زۆر وایە، كە پارچە زەویەكی گرتەوە هەندێك لەو زەوییە پاكە بە پیت و بەرەكەت بوو و سوودمەند بوو لێی, هەروەها لەوەڕ و گژوگیایەكی زۆری لێ سەوز بوو.
هەندێكی تر لەو زەویە چۆڕ بوو وەك بەردی هەستان, ئاوەكەی گرت و تێیدا مایەوە و خوای گەورە خەڵكی لێ‌ سودمەند كرد و خواردیانەو و ئاژەڵەكانیان پێ‌ ئاودا و كشتوكاڵیان لێ‌ كرد.
2- هەندێكی تر لەو بارانە دایبەسەر زەویەكی تەخت و لوسدا, نە سەوزایی ڕواند و نە ئاوەكەشی گلدایەوە.
هاوشێوەی یەكەم: وەك نموونەی ئەو كەسەیە, كە لە دینەكەی خوای گەورە شارەزا بووە و سوودمەند بووە لەوەی, كە خوای گەورە بۆ منی ناردووە, هەروەها ئەو كەسەش فێری زانست بووە و خەڵكیشی فێر كردووە.
هاوشێوەی دووەم: وەك نموونەی ئەو كەسەیە, كە ڕێز و سەر بەرز نەبووە و سوودی لەو زانست و هیدایەتە وەرنەگرتووە, كە خوای گەورە بە پێغەمبەرەدا ناردویەتی ڕەدی كردۆتەوە.
گێڕەرەوەی فەرموودەكە
(ئەبو موسا)ی ئەشعەری: عەبدوڵڵای كوڕی قەیسی كوری سەلیم كوڕی (حضار) هاوەڵێكی بەناوبانگ هیجرەتی كرد بۆ مەككە پاشان بۆ حەبەشە پاشان بۆ مەدینە, پێغەمبەری خوا (صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ) دایمەزراند لەسەر ناوچەی یەمەن, پیاوێكی ئازا و زانا و پیشەساز بوو.
(ئیمامی عومەر) كردی بە كاربەدەست لە سەر (كوفە و بەسرە) و(ئەهواز و ئەسفەهان) و چەند شارێكی تری ڕزگاركرد, ساڵی (50)كۆچیدا وەفاتی كرد (ڕەزای خوای لێ بێت)
وشەكان
المثل : لێرە واتای سیفەتێكی سەرسوڕمانە نەك وتەیەكی گشتی
الهدی : نیشانەیەكی گەیاندنە بۆ ئەو مەبەستەی ئەتەوێت
الغیپ الكپیر : بارانێكی زۆر
نقیة: پاكە وەكو لە ڕیوایەتەكەی تردا هاتووە
الكڵا : بۆ گیای تەڕ و وشك پێكەوە دەوترێت
العشب : گیای تەڕ
أجادب : كۆی (جدب)ـە واتە: زەوییەكی ڕەق وەك هەستان كەوا ئاو بە كەمی هەڵئەمژێت، ئاو كەم پێی دەگات
قیعان : كۆی (قاع)ـە واتە: زەویەكی ڕاست و لوس, كە شتی تێدا سەوز نابێت